Çin büyük veri programı kullanarak Uygur Türklerini rastgele tutukluyor
İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), Çin’i Doğu Türkistan’daki Müslümanlara teknoloji kullanarak baskı yapmak ve büyük bir veri programı ile Uygur Türklerini rastgele gözaltına almakla suçladı.
Doğu Türkistan’ın Aksu vilayetinden 2 binden fazla tutuklunun listesine ulaşan HRW, yaptığı açıklamada “Entegre Ortak Operasyonlar Platformu” (IJOP) adlı büyük veri programının söz konusu listedeki kişileri hedef aldığı ve yetkililerin bu kişileri daha sonra toplama kamplarına gönderdiğini bildirdi. Verilerin Çin polis raporlarının sızdırılması sonucu elde edildiğini açıkladı.
IJOP veri programının Doğu Türkistan’daki çeşitli duyu sistemlerinden insanlar hakkında veriler topladığı ve potansiyel tehdit olarak düşündüğü kişilerin isimlerini yetkililere gönderdiği belirtilen açıklamada, Çinli yetkililerin ise söz konusu kişileri toplama kamplarına götürdü ifade edildi.
“Gözetleme programı” olarak nitelendirilen veri programının Karakaş’tan kişilerin gözaltına alınmasında da kullanıldığına dikkat çekilen açıklamada, yurt dışından bir numaradan 4 kez aranan bir kişinin IJOP veri sistemi tarafından “hassas ülkelerle bağlantılı” kategorisine alındığına işaret edildi.Ayrıca Çinli yetkililerin “hassas bir ülkeyle bağlantısı olan Bayan T” kodlu bir Uygur kadının, kız kardeşine ait yabancı numaradan dört kez arandığı ve bu sebeple de gözaltına alınarak sorgulandığı bilgisi yer alıyor. HRW ayrıca söz konusu Uygur kadının ailesine o zamandan beri ulaşılamadığını belirtti.
Açıklamada görüşüne yer verilen Çin araştırmacısı Maya Wang ise “Çin hükümeti listedekilerin ailelerine bir cevap borçlu, neden gözaltındalar ve şimdi neredeler.” ifadesini kullandı.
HRW, açıklamada ayrıca, çok sayıda Uygur Türkünün günlük yasal ve şiddet içermeyen davranışları nedeniyle Çinli yetkililerce gözaltına alındığına ve bu durumun Çin hükümetinin Doğu Türkistan’da “suçluları hedef aldıkları” açıklamasıyla çeliştiğine dikkati çekti.
Kaynak: https://www.hrw.org/news/2020/12/09/china-big-data-program-targets-xinjiangs-muslims
