Türkiye’den Uygur tasarım direktörünün Doğutürkistan’da gözaltına alındığı doğrulandı

Geçtiğimiz yıllarda birkaç kez eve dönmüştü ama bu sefer farklıydı.

RFA Uygurca için Shohret Hoshur tarafından
23.08.2023
Türkiye’den Uygur tasarım direktörünün Doğutürkistanda’da gözaltına alındığı doğrulandı
Tarihsiz bir fotoğrafta Kahar Ali.
Basın bülteninden fotoğraf
Şirket çalışanları, 10 yıldan uzun süredir Türkiye’de Çinli bir lokomotif üreticisi için çalışan bir Uygur tasarım direktörünün martta bir aile ziyareti için Doğutürkistan’a döndüğünde Çinli yetkililer tarafından tutuklandığını söyledi.

Sadece bir isim veren avukatı Vedat, 39 yaşındaki Kahar Al’nin 27 Mart’ta ailesiyle birlikte Turpan kasabasındaki ebeveynlerini ziyaret etmek için bir ay süren bir yolculukta şirketinden Türkiye’ye dönmesine izin verileceğine dair güvence alarak Türkiye’den ayrıldığını söyledi.

Çin pasaportu olmasına ve şirketin garantisi ile daha önce birkaç kez memleketini ziyaret etmesine rağmen bu sefer tutuklandı.

Radio Free Asia, Çin’in Hunan eyaletinde bulunan işvereni CRRC Zhuzhou Locomotive Co. ile temasa geçtiğinde, bir personel Ali’nin tutsak edildiğini doğruladı ve davasını suçlu olarak sınıflandırdı.

“Tutuklandı, bu yüzden size yardımcı olabileceğim hiçbir şey yok” dedi. “Polis yetkililerine sormalısınız. Durumunun artık bir ceza davası olduğu göz önüne alındığında, polis departmanına ulaşmanız gerekir .”

Şirketin insan kaynakları departmanından başka bir çalışan, gözaltı nedeniyle Ali ile birkaç aydır iletişime geçemediklerini söyledi.

“Kahar’in şu anki durumu muhtemelen bahsettiğiniz gibi” dedi. “Doğru duydunuz, tutuklandı. Tam olarak ne zaman tutuklanmış olduğu konusunda net bir bilgim yok .”

Vedat, RFA’ya verdiği demeçte, yakın zamanda resmi olmayan kaynaklardan, üç çocuğunun henüz Doğutürkistan’da okula yerleşmemiş olmasına ve eşinin Turpan’da ailesiyle birlikte yaşamakta olmasına rağmen, yetkililerin Ali’yi esir tuttuğuna dair bilgi aldığını söyledi.

Ali’ın ortadan kaybolması, Uygur hakları gruplarının Çin’in Doğutürkisatn’daki çoğunluğu Müslüman azınlık grubuna uyguladığı baskıdan sorumlu tutulması yönündeki çağrılarının arttığı bir dönemde gerçekleşti.

Turpan’ın Piçan ilçesindeki Lükçun köyünden gelen Ali, Pekin Pedagoci Ünversitesi Eğitim Enstitüsü’ndeki çalışmaları tamamladıktan sonra 2010 civarında Türkiye’ye geldiğini ve duruma aşina bir kişinin güvenlik nedenleriyle anonimlik talep ettiğini söyledi.

Türkçe öğrendi ve daha sonra lokomotif şirketin yerel yan kuruluşunda çevirmen olarak çalıştı.

Zhuzhou Lokomotifi, yüksek hızlı elektrikli lokomotif üretiminde uzmanlaşmıştır ve 50 ‘den fazla ülkede faaliyet göstererek Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi’nin önemli bir katılımcısıdır.

Söz konusu kişi, Ali’ın daha sonra kısmen olağanüstü sosyal becerileri nedeniyle tasarım direktörlüğüne terfi ettiğini söyledi. Bu görevde şirketin İstanbul, Ankara ve İzmir’deki projelerini yönetti.

Ali, yetkililerin terörizmi ve dini aşırılığı önleme kisvesi altında binlerce Uygur’u “yeniden eğitim” kamplarında gözaltına almaya başladığı 2017 ‘den sonra Çin’i birkaç kez ziyaret ettiğini söyledi.

Arkadaşı, geçmişte şirketin Ali’nin Doğutürkistan’a yaptığı seyahatler sırasında karşılaştığı zorlukları çözebildiğini söyledi.

RFA, Ali hakkında bilgi almak için Lükçün köyü ve Piçan ilçesindeki yetkililerle temasa geçti, ancak yorum yapmaktan kaçındılar.

Dikkatli ve mesafeli

Vedat, RFA’ya Ali’nin eşi ve çocuklarıyla birlikte Turpan’a seyahat ettiğini ve yakın arkadaşlarına 26 Nisan’a kadar Türkiye’ye döneceğini bildirdiğini söyledi.

Ali geri dönemeyince Wadat onun nerede olduğunu araştırmaya başladı.

Ali’nin arkadaşı RFA’ya verdiği demeçte, “Kahar, bakanlık düzeyindeki kişiler de dahil olmak üzere Türkiye’deki etkili isimlerle ilişkilerini sürdürüyor” dedi. “Ancak onlar bile Çin’in tepkisinden korkuyor ve açıkça konuşmaktan kaçınıyor .”

Ali, on yıldır Türkiye’de yaşamasına rağmen ihtiyatlı davrandığını ve oradaki Uygur topluluğundan uzak kaldığını, yalnızca yurtdışında yaşayan birkaç sınıf arkadaşıyla etkileşime girdiğini söyledi.

“Eylemlerinde titiz, olaylara karışmaktan kaçınıyor ve Uygurlarla etkileşimlerini sınırlıyor” dedi. “Çin şirketine büyük güven duyuyordu .”

Ali başlangıçta şirketin Türkiye’deki operasyonlarında kilit bir rol oynadı, ancak buradaki varlığını sağlamlaştırdıktan sonra önemi azaldı, dedi durum hakkında bilgi sahibi olan kişi.

Vedat, Ali’nin tutuklanmasının Çinli meslektaşlarının şikayetlerinden kaynaklanmış olabileceğini öne sürdü.

“Bir Çin Uygurunun Türk toplumuna bu ölçüde entegre edilmesinin Çin tarafını da üzdüğüne inanıyorum” diye ekledi.

Çeviren: RFA Uygurca. Roseanne Gerin ve Malcolm Foster tarafından düzenlenmiştir.