Bu belgeler Çin’in Türkiye’deki Uygur Türkünün iade talebi ve bunun gizli tutulması istendiğini gösteriyor.
Çin hükümetinin, baskılardan kaçan Uygurların ülkeye geri gönderilmesi için diğer devletlere gizlice iade başvurusunda bulunduğu öne sürüldü.
Axios adlı haber sitesinde, Çin’in asimilasyon politikalarından Türkiye’ye kaçan bir Uygur Türkü’nün iadesinin istendiğini gösteren evraklara ulaşıldığı yazıldı.
Habere konu olan 2016 ve 2017 yıllarına ait 92 sayfalık belgeler kaynak gösterilerek, Enver Turdi’nin Çin’e gönderilmesinin istendiği ve talebin Türkiye tarafından kabul edilerek yasal işlemlerin başlatıldığı öne sürüldü.
Turdi‘nin suçu 2012 yılında, Çin’in insan hakları ihlallerini özgür asya radyo programlarına taşımasıydı. Kendi turist vizesi ile ülkeden kaçmayı başarırken, bir iş arkadaşı ise gözaltına alındı. Çin Konsolosluğu, 2014 yılından bu yana Türkiye’de bulunan Turdi’nin pasaportunu yenilemeyince, Türkiye’deki oturumunu da uzatamadı.
2017 yılında sınır dışı edileceklerin toplandığı merkeze alınan Turdi, burada güvenlik güçlerince ifadesinin alındığını ve 2004 yılına ait bir fotoğraf delil gösterilerek, IŞİD yanlısı bir internet sitesi kurmakla suçlandığını söylüyor, hakkındaki tüm ithamları reddediyor.
Turdi’ye göre Türk makamlarının Çin ile iş birliği yapmadan söz konusu fotoğrafa ulaşmış olması mümkün değil. Turdi, avukatının dosyaya ulaşmasından sonra, Türkiye’de yaşadığı yasal sıkıntıların arkasında Pekin yönetiminin parmağı olduğuna ilk kez kesinleştiriyor.
Belgelerde, Pekin’in Turdi’nin tutuklanarak ülkeye iadesinin yanı sıra mal varlığına da el konulmasının talep edildiği kaydedildi.Diğer bir ayrıntı ise, Çin’in Türkiye’den bu belgeleri gizli tutmasını istemesi.
Haberde belgelerin sorulduğu Çin’in Washington Büyükelçiliği, yorum yapmaktan kaçınırken, Türk yetkililerin “2017’den önce, Türk hükümeti Çin’den kaçan Uygurları açıkça memnuniyetle karşıladı ve birçok Türk halkı Uygurlarla dayanışma duygusu hissediyor” görüşü paylaşıldı.
Çin, milyonlarca Uygur Türkünü eğitim görünümlü asimilasyon kamplarında zorla tutarken Mısır, Tayland ve Türkiye’nin de aralarında bulunduğu bir çok ülkede iadeler için sessiz ve derin bir kampanya yürütüyor. Türkiye ile Çin iade anlaşması imzaladı ancak TBMM’de onaylanmadı.
Türkiye ve Çin, 2017 yılında “suçluların karşılıklı iadesi”ni de kapsayan bir iş birliği anlaşmasına imza atmıştı. Anlaşma henüz TBMM’de oylanmadı. Onaylanması halinde, Ankara, Pekin’in iade taleplerini karşılamak zorunda kalacak. Bu durumda en çok Çin’in azınlıklara yönelik baskılarından Türkiye’ye sığınan Uygur Türklerinin etkilenmesinden endişe ediliyor.
